دین واقعی یا انسان واقعی * 2

یکی از دوستان در اولین مطلب مربوط به دین واقعی یا انسان واقعی اصل وجود دین را هم زیر سوال برده بود و یکی دیگر از دوستان از قراردادی بودن دین و انسانیت گفته بود و اینکه وقابل تغییر است یا خیر ؟ و بیشترین تاکید را بر درونی بودن آن داشتند

امروز یک خبری را خواندم که از نظر من خیلی تکان دهنده بود دوباره داغ دلم را در ارتباط با دین و انسان تازه کرد , من اصل حرفم و منظورم این بود و هست که هرچیزی جایگاهی دارد و انسان در زندگی اجتماعی و شخصی خود اگر بتواند تعادل را رعـایت کند و به بیان ساده تر اگر نه از این طرف پشت بام و نه از آن طرف پشت بام بیافـتد بســیار کار مهم و بزرگی انجـام داده اسـت

دین را در کل نمی شود زیر سوال برد اما وقتی قرار باشد دین از ما بخواهـد که عـقـل را کنار بگذاریم , آنگاه خود به خود دین زیر سوال می رود اگر قرار بر این باشد که هر چیزی راتحت عنوان توصیه دینی بپذیریم این هـمان نقطه ای است که بنظر من از اینجا به بعد بدون تردید انسانیت ما زیر سوال می رود

دکتر سروش در یکی از سخنرانی های جدیدش اشاره جـالبی به مبحث خاتمیت داشت و اینکه اگر ما مدعی خاتمیت حضرت محمـد و دین اسـلام هستیم این یعنی از جانب خداوند دیگر انسان به مرحله ای از عـقـل و تدبیر رسیده که نیازی به پیامبرجـدیـد ندارد , واین یعنی کفه ی عـقـل بشری و توان تجزیه و تحلیل آن به مرحله ای از تکامل رسیده است که نیازی به وحی جـدیـد تری توسط پیامبر جـدیـد تری ندارد, این مرتبه و منزلت برای انسان و بشریت توسط خـداوند به رسمیت شنـاخته شده و در همین راستـا چیزی که در مطلب اول مد نظرم بود , اینست که الان نیاز ما به انسان واقعی ضروری تر است یا دین واقعی ؟

از نظر من نیاز فعلی ما نه تنها به انسان واقعی بیشتر است بلکه در همین راستا معنای انسانیت را فراتر از دین و وجدان آدمی می دانم در مسیر انسانیت وجدان بیدار درونی لازم است اما کافی نیست , مرحله بعدی بهره گیری از عـقـل و حرکت در مسیر تکامل عـقـلی است و در این مسیر دین می تواند تنها یکی از مراجع راه تکامل باشد بی تردید با تغییر دنیا و محیط اطراف , ما نیاز داریم که تجزیه و تحلیل های عقلایی را در مجموعه جامعه بشری توسعه دهیم در شرایطی که بین علمای دینی ( فرق نمی کند کدام دین ؟ در واقع همه ادیان ) در مباحث اصول دین اختلاف نظر وجود دارد, تازه از فروع بگـذریم و اینکه هر دینی برای خودش چندین و چند فرقه دارد چطور می شود از دین توقع داشت که بتواند تنها مرجع راه تکاملی مد نظربرای انسان و انسانیت در عـرصه اجتماع باشد

می توان از تجربه بعضی از کشورها در این زمینه استفاده کرد و مسیرهای طی شده را دوباره طی نکرد حداکثر استفاده از دین عرصه خصوصی زندگی افراد است تازه در همین ارتباط هم دین یکی از مراجع می تواند باشد که همواره در کنار آن بال دیگری برای پرواز باید در نظر داشت آنهم همانا بال عـقـل و تدبیر است بنابراین وقتی از یک مرجع بیش از ظرفیتش توقع داشته باشیم چه در عرصه خصوصی و چه در عرصه اجتماعی دچار همان معظلی می شویم که اروپا در دوره ی رنسانس به آن مبتلا بود که بطور مثال گالیله را برای اینکه اثبات کرده بود این زمین است که به دور خورشید می چرخد نه خورشید به دور زمین , کلیسا محکوم به اعـدام کرد , چرا که گردانندگان کلیسا ظرفیت پذیرش واقعیتهای عـقـلایی و علمی را نداشتند, و فراموش نکنیم که کلیسا همین چند سال پیش رضایت داد که از این عمل خود بطور رسمی عـذر خواهی کند , بنابراین باید از هر چیزی در حد ظرفیتش استفاده کرد و در هر زمینه ای تعادل را رعایت کرد

و در پایان اینکه اگر بپذریم دیگر قـرار نیست که پیامبری ظهور کند پس در مسیر تکامل بشری بی تردید آدمی در مرحله ای از رشد است که ازانسان دوره ی پیامبران جلوتر است , پس به همین اعتبار انسان واقعی تعریفی در حال تکوین و تکامل دارد و بر همین اساس قاعـدتن بسته به دوره تکامل بشری این تعریف نیز تعالی پیدا میکند هر چند جوهره ی آن تغییر نمی کند اما وسعت آن در حال تغییر و گسترش است , و در این گسترش اگر از دین در جای خود استفاده شود( نه بیشتر از ظرفیتش) دین و تعاریف دینی می توانند تنها بخشی از تعـریف انسانیت باشند